จากการกลับมาระบาดรอบใหม่ (ที่โฆษกเรียก) ของ COVID-19 ทำให้ราคาของหน้ากากสำหรับป้องกันการติดต่อนั้นพุ่งทะยานขึ้นอย่างรวดเร็ว รวมถึงเกิดการขาดตลาดได้อย่างง่ายดายด้วยเช่นกัน เมื่อต้องเกิดการเลือกใช้อุปกรณ์ป้องกันภายใต้ตัวเลือกที่น้อยมากเช่นนี้ควรจะเลือกหน้ากากป้องกันอย่างไร?
รู้กันหรือไม่ว่าไม่ใช่หน้ากากทุกชนิดที่จะสามารถกัน COVID-19 หรือ PM 2.5 ได้ และหน้ากากทุกชนิดเมื่อเกิดการเปียกชื้นบริเวณแผ่นกรองก็จะไม่สามารถป้องกันเชื้อโรคได้เต็มประสิทธิภาพอีกต่อไปเช่นกัน โดยหน้ากากที่สามรถพบเห็นได้ตามท้องตลาดจะแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มใหญ่ ได้แก่
- หน้ากากผ้า
- หน้ากากทางการแพทย์
- หน้ากากกลุ่ม N95
หน้ากากผ้า
หน้ากากผ้าถือเป็นกลุ่มหน้ากากที่หาได้ง่าย สามารถเป็นอุปกรณ์พื้นฐานที่ใช้สวมใส่เพื่อป้องกันฝุ่นละออง หรือป้องกันโรคในเบื้องต้นได้
ข้อดี: สามารถหาซื้อได้ง่ายหรือทำขึ้นได้เอง มีตัวเลือกในการใช้งานที่หลากหลาย ทั้งยังสามารถทำความสะอาดและนำกลับมาใช้ใหม่ได้อีกหลายครั้ง
ข้อควรระวัง: หน้ากากผ้านั้นถือว่ามีประสิทธิภาพในการป้องกันน้อยไวรัส COVID-19 และ PM 2.5 น้อยที่สุด แต่สามารถใช้ในการป้องกันจากการแพร่เชื้อในเบื้องต้นได้ การใช้งานหน้ากากผ้าจึงต้องเป็นการใช้งานควบคู่ไปกับการเฝ้าระวังเว้นระยะห่างระหว่างบุคคล ตลอดจนการหมุ่นทำความสะอาดฆ่าเชื้ออย่างสม่ำเสมอ นอกจากนี้รายงานบางฉบับยังชี้ให้เห็นว่ามีประสิทธิภาพในการป้องกันน้อยกว่าหน้ากากทางการแพทย์ถึงครึ่งหนึ่ง และน้อยกว่า N95 ประมาณ 50 เท่า
หน้ากากทางการแพทย์/หน้ากากอนามัย
เป็นหน้ากากที่สามารถป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพในระดับพื้นฐาน โดยในประเทศไทยมีหน้ากากในตลาดจำนวนมากเป็นหน้ากากอนามัยที่ใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้ง ซึ่งคุณสมบัติจะแตกต่างจากหน้ากากทางการแพทย์ส่วนมากที่จะระบุชัดเจนถึงความสามารถในการป้องกันฝุ่นละอองหรือดักจับเชื้อโรคในระดับสูงด้วยลักษณะโครงสร้างผ้าซ้อน 2 ชั้นขึ้นไป
ข้อดี: หาซื้อได้ง่าย ใช้สะดวก
ข้อควรระวัง: เป็นหน้ากากที่ใช้ครั้งเดียวทิ้ง ก่อนใช้งานต้องตรวจสอบให้ดีว่าเป็นหน้ากากอนามัยทั่วไปที่ใช้กันละอองหรือกันเชื้อโรคพื้นฐาน หรือเป็นหน้ากากอนามัยทางการแพทย์ที่มีคุณสมบัติป้องกันได้มากกว่า หากเป็นหน้ากากอนามัยทั่วไปการใช้งานจะต้องระมัดระวังคล้ายกับหน้ากากผ้า หากเป็นหน้ากาอนามัยทางการแพทย์จะสามารถป้องกันและใช้งานในพื้นที่แออัดได้มีประสิทธิภาพมากกว่า
หน้ากากกลุ่ม N95
หน้ากากกลุ่ม N95 นั้นเป็นหน้ากากที่กลุ่มอุตสาหกรรมการผลิตและอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องมีความคุ้นเคยกันมากที่สุด เนื่องจากมีการใช้งานกันเป็นพื้นฐานสำหรับมาตรการความปลอดภัย ซึ่งหน้ากากกลุ่ม N95 นั้นมีทั้งแบบใช้แล้วทิ้งและมีทั้งแบบเป็นเปลี่ยนไส้กรองอากาศที่ต้องใช้กับหน้ากากพลาสติกที่มาพร้อมวาล์วช่วยหายใจ
ข้อดี: มีความสามารถในการป้องกันฝุ่น เชื้อโรค และไวรัสในระดับสูงสุด
ข้อควรระวัง: มีราคาที่ค่อนข้างสูง หาซื้อได้ยากกว่าแบบอื่น ๆ สำหรับหน้ากาก N95 โดยทั่วไปที่ไม่มีวาล์วมาให้จะส่งผลให้การหายใจเกิดขึ้นได้อย่างยากลำบากจึงไม่เหมาะสำหรับการทำงานที่ต้องใช้แรงมาก
ใช้งานหน้ากากอย่างไรให้มีประสิทธิภาพ
การเลือกใช้หน้ากากให้มีประสิทธิภาพนั้นควรเลือกใช้หน้ากากที่สามารถครอบใบหน้า จมูก และปากได้อย่างแนบชิดโดยไร้ช่องว่างเพื่อไม่ให้เกิดการหลุดรอดของเชื้อที่จะเข้าสู่ทางเดินหายใจ การสวมใส่หน้ากากที่ถูกต้องต้องคลุมทั้งจมูกและปากอย่างมิดชิด การคลุมปากแต่เปิดจมูกไม่ช่วยในการป้องกันแต่อย่างใดให้ผลไม่แตกต่างจากการไม่สวมใส่ ในการสวมใส่และถอดหน้ากากพยายามอย่าจับต้องบริเวณหน้ากากโดยตรงเนื่องจากอาจเกิดการปนเปื้อนได้ ให้ใช้การขยับจับสายเกี่ยวหูเป็นหลัก
สำหรับการเลือกใช้งานหน้ากากอนามัยหรือหน้ากากทางการแพทย์นั้น การพิจารณาถึงจำนวนชั้นกรอง ความหนารวมถึงมาตรฐานการผลิตที่รับรองเป็นสิ่งสำคัญ หากไร้มาตรฐานรับรองหรือเป็นการผลิตที่ไม่ได้มาตรฐานจะทำให้เกิดโอกาสในการติดเชื้อเพิ่มขึ้นจากความไม่สะอาดของอุปกรณ์เอง สำหรับการกำจัดทิ้งนั้นควรตัดสายคล้องหูและแยกทิ้งในถุงขยะติดเชื้อเพื่อความปลอดภัยของคนกำจัดขยะ รวมถึงป้องกันไม่ให้เกิดการนำกลับมาทำความสะอาดเพื่อขายหรือใช้ใหม่
สำหรับภาคอุตสาหกรรมที่มีการทำงานภายใต้สภาพแวดล้อมที่แอดอัด และมีการเหงื่อไหลไคลย้อยได้อย่างง่ายดาย การใช้หน้ากากผ้าที่มีความมิดชิด ราคาถูก สามารถเปลี่ยนและทำความสะอาดได้ง่าย การใช้งานในหนึ่งวันสามารถเปลี่ยนได้ทันทีเมื่อหน้ากากสกปรกหรือปนเปื้อน ทำให้เกิดความปลอดภัยที่มากกว่าการใช้หน้ากากเพียงอันเดียวที่มีโอกาสปนเปื้อนกับเหงื่อหรือของเหลวอื่น ๆ ได้ และหากใช้งานร่วมกับ Face Shield จะสามารถเพิ่มประสิทธิภาพการใช้งานได้ อย่างไรก็ตามการใช้ Face Shield เพียงอย่างเดียวไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อผ่านทางเดินหายใจได้
สำหรับการใช้งานหน้ากาก N95 นั้นควรเป็นการใช้งานเฉพาะเจาะจงเท่านั้น เนื่องจากการหายใจที่สามารถทำได้อย่างลำบากเนื่องจากชั้นกรองที่มีความแน่นหนาสูง การใช้งานในกิจกรรมทั่วไปหรือในชีวิตประจำวันจะก่อให้เกิดความเสี่ยงและอุบัติเหตุมากกว่า
อ้างอิง:
Healthline.com/health/coronavirus-mask#types-of-masks
Prachachat.net/general/news-578120
Hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/coronavirus/coronavirus-face-masks-what-you-need-to-know
Who.int/news-room/q-a-detail/coronavirus-disease-covid-19-masks
Mdanderson.org/cancerwise/what-type-of-mask-works-best-for-coronavirus-covid-19-protection.h00-159384312.html
