จากประสบการณ์ที่ผ่านมา ในการเป็นผู้อำนวยการฝ่ายคุณภาพและเป็นประธานโครงการการปรับปรุงอย่างต่อเนื่องในโรงงานเครื่องใช้ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์แห่งหนึ่ง พบว่า เมื่อมีพนักงานในทีมงานเริ่มมองหางานใหม่และนำมาซึ่งการแจ้งการลาออกอย่างเป็นทางการ โดยขั้นตอนการสรรหาพนักงานจึงเริ่มขึ้น การสรรหาและคัดเลือกถือเป็นด่านหน้าของการนำคนเข้าสู่องค์กร ในส่วนของบริษัทที่เป็น SMEs ควรให้ความสำคัญกับกระบวนการนี้ มิฉะนั้น อาจกลายเป็นเรื่อง ‘รับคนผิด กลุ้มใจไปตลอดชีพ’
ในครั้งนี้จะกล่าวถึงแนวทางการพิจารณาสรรหาพนักงานระดับวิศวกร ซึ่งเป็นระดับการขับเคลื่อนในแผนกหรือหน่วยงาน หลายท่านอาจสงสัยว่าทำไมผู้เขียนถึงให้ความสำคัญเป็นพิเศษ เนื่องจากในสภาวะปัจจุบัน เมื่อผู้เขียนเป็นผู้บริหารระดับสูง การพิจารณาทีมงานควรเริ่มจากกลยุทธ์องค์กรก่อน
ดังตัวอย่างเช่น กลยุทธ์ระดับองค์กร มีการกำหนดวิสัยทัศน์ในปี 2017-2020 เช่น ‘เป็นหนึ่งในผู้ผลิตและผู้จำหน่าย สินค้า ทั้งภายในและภายนอกประเทศที่มีคุณภาพและสามารถตอบสนองความต้องการของลูกค้าที่เป็นมาตรฐานสากล’ จากนั้นจึงควรระบุพันธกิจหรือภารกิจ สามารถทำให้วิสัยทัศน์บรรลุผล
ระบุพันธกิจหรือภารกิจ
สามารถทำให้วิสัยทัศน์บรรลุผล ดังต่อไปนี้
- จัดการระบบการผลิตที่มีคุณภาพ รักษามาตรฐานการผลิตที่ดีอย่างต่อเนื่องและพัฒนาต่อเนื่องอย่างไม่หยุดยั้ง
- เพิ่มช่องทางการตลาดโดยการเพิ่มผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ให้ตรงความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย
- ขยายการลงทุนและการตลาดไปยังประเทศที่มีศักยภาพ โดยเฉพาะกลุ่ม AEC
- มีการพัฒนาพันธมิตรทางการค้าเพื่อความสำเร็จร่วมกันอย่างยั่งยืน
- สร้างและพัฒนาบุคลากรที่มีคุณค่าต่อองค์กรอย่างต่อเนื่อง
หลังจากนั้น องค์กรควรกำหนด กลยุทธ์ทางธุรกิจ
- จัดการระบบการผลิตในส่วนของสายการผลิตหลัก โดยการยกระดับคุณภาพของสินค้าและบริการ ในส่วนนี้มีดัชนีชี้วัดความสำเร็จเป็นการลดของเสียในผลิตภัณฑ์หลักของบริษัท ลงไม่น้อยกว่า 20% ของอัตราของเสียในปี 2016 ที่ผ่านมา
- เพิ่มช่องทางการตลาดโดยการเพิ่มผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ โดยมีดัชนีชี้วัดความสำเร็จโดยการออกผลิตภัณฑ์ใหม่อย่างน้อย 4 ผลิตภัณฑ์ให้ตรงตามความต้องการของลูกค้าภายในปี 2017
- ศึกษาและขยายการลงทุน ไปยังกลุ่มประเทศเป้าหมาย เช่น AEC ใหม่ๆ โดยมีดัชนีชี้วัดความสำเร็จ คือ การขยายการลงทุนและสำรวจการตลาดอย่างน้อย 2 ประเทศในกลุ่ม AEC ภายในปี 2017
- สร้างและพัฒนาพันธมิตรทางการค้า โดยมีดัชนีชี้วัดความสำเร็จ คือ โครงการความร่วมมือการพัฒนาธุรกิจร่วมกันกับกลุ่มผู้รับจ้างช่วงอย่างน้อย 3 รายภายในปี 2017
- สร้างและพัฒนาบุคลากรที่มีคุณค่าต่อองค์กรอย่างต่อเนื่อง โดยมีดัชนีชี้วัดความสำเร็จ คือ การพัฒนาศักยภาพพนักงานให้แก้ปัญหาและการตัดสินใจด้วยตนเอง อย่างน้อย 4 เรื่องต่อคนต่อปี
เมื่อได้โจทย์จากฝ่ายบริหารครบถ้วนแล้วจึงนำกลยุทธ์องค์กรและแนวทางดัชนีชี้วัดดังกล่าว กำหนดเป็นกลยุทธ์ของแต่ละฝ่าย ในบทความนี้จะยกตัวอย่างฝ่ายควบคุมคุณภาพซึ่งผู้เขียนได้ปฏิบัติงานอยู่ ซึ่งมีการกำหนดในระดับฝ่าย ดังนี้
- มุ่งมั่นในการพัฒนาสินค้าอย่างต่อเนื่อง โดยการลดของเสียในทุกผลิตภัณฑ์ลงอย่างน้อย 25% ในปี 2017
- มุ่งมั่นในการพัฒนาความพึงพอใจของลูกค้าในส่วนของคุณภาพผลิตภัณฑ์ไม่น้อยกว่า 90% ในปี 2017
- มุ่งมั่นในการพัฒนาทีมงานคุณภาพ ให้แก้ปัญหาและการตัดสินใจด้วยตนเองอย่างน้อย 5 เรื่องต่อคนต่อปี
เมื่อกำหนดกลยุทธ์ในฝ่ายคุณภาพเรียบร้อยแล้ว ควรกำหนดการวางแผนการปฏิบัติในแต่ละหัวข้อ ดังตัวอย่าง
- มุ่งมั่นในการพัฒนาสินค้าอย่างต่อเนื่อง โดยการลดของเสียในทุกผลิตภัณฑ์ลงอย่างน้อย 25% ในปี 2017 การกำหนดแผนงานปฏิบัติโดยการนำข้อมูลอาการของเสียของผลิตภัณฑ์มาวิเคราะห์และกำหนดแผนงานปฏิบัติ โดยการจัดการตั้งทีมงานลดของเสียขึ้น โดยมีทีมงานดังต่อไปนี้ ทีมฝ่ายผลิตทีมวิศวกรการผลิต ทีมวางแผนการผลิต ทีมซ่อมบำรุง ทีมการจัดซึ้อ และทีมคุณภาพจะเป็นเจ้าภาพในการดำเนินงาน เพื่อพิจารณาหาสาเหตุ แนวทางการแก้ไขและการป้องกันปัญหาเป็นกลุ่มทีมงาน
- มุ่งมั่นในการพัฒนาความพึงพอใจของลูกค้าในส่วนของคุณภาพผลิตภัณฑ์ไม่น้อยกว่า 90% ในปี 2017 โดยการพิจารณาอาการเสียของผลิตภัณฑ์ในส่วนสินค้าเคลมและข้อร้องเรียนลูกค้า นำมาปรับปรุง แก้ไขปัญหา อาจเนื่องจากการผลิตโดยเฉพาะการออกแบบผลิตภัณฑ์
- มุ่งมั่นในการพัฒนาทีมงานคุณภาพ ให้แก้ปัญหาและการตัดสินใจด้วยตนเอง อย่างน้อย 5 เรื่องต่อคนต่อปี
จากการที่พิจารณาแผนการดำเนินงานเพื่อให้กลยุทธ์บรรลุผล จำเป็นต้องสรรหาผู้ที่มีศักยภาพในการทำให้ภารกิจบรรลุเป้าประสงค์ที่วางไว้ ซึ่งในหน้าที่ของทีมคุณภาพซึ่งมีทีมงานหลายระดับ เช่น ระดับวิศวกรคุณภาพ ระดับหัวหน้างานในการควบคุมงานและควบคุมทีมงาน คือ พนักงานตรวจสอบคุณภาพหรือ QC Inspector ซึ่งมีหน้าที่สุ่มตัวอย่าง ตรวจสอบตัวอย่างตามตารางการสุ่มตรวจสอบและรายงานผลการตรวจสอบลงในใบรายงานผลคุณภาพว่ามีชิ้นงานดีเท่าใด เสียเท่าใด
ส่วนวิศวกรคุณภาพมีหน้าที่วิเคราะห์ปัญหาคุณภาพว่าชิ้นงานเสียหรือของเสียมาจากสาเหตุใดในเบื้องต้น จากนั้นจึงดำเนินการการจัดการกับสิ่งที่ไม่เป็นไปตามกำหนด เช่น ดำเนินการคัดแยกชิ้นงานดี ออกจากชิ้นงานเสีย แจ้งผู้เกี่ยวข้องโดยการจัดการประชุมเพื่อพิจารณาหาสาเหตุและแนวทางการป้องกัน ทำการสรุปผลผ่านเอกสาร การแก้ไขและการป้องกัน (CAR : Corrective Action Request) ซึ่งในขั้นตอนนี้จำเป็นต้องพิจารณาทีมงานวิศวกรที่สามารถวิเคราะห์สาเหตุเบื้องต้นและสาเหตุที่ไปถึงรากเหง้าของปัญหาเพื่อการขจัดปัญหาให้หมดไปอย่างสิ้นเชิง จึงจำเป็นต้องได้ผู้ที่มีคุณสมบัติการวิเคราะห์ปัญหาการแก้ปัญหาและสามารถตัดสินใจได้ในระดับที่วิศวกรพึ่งมี
ลักษณะการวิเคราะห์นี้ ต้องพิจารณาข้อมูลที่มีอยู่ผ่านการประมวลผลเชิงสถิติ จึงจะทราบว่าแนวโน้มของผลิตภัณฑ์เมื่อเทียบกับข้อกำหนดของลูกค้า (Specification) มีความใกล้เคียงกันมาก-น้อยเพียงใด จึงต้องการวิศวกรคุณภาพที่สามารถใช้เครื่องมือทางสถิติได้เป็นอย่างดี
ส่วนที่สำคัญอีกส่วนหนึ่งที่ละเลยไปในการสัมภาษณ์ คือ การพิจารณาบุคคลที่มีบุคลิกลักษณะที่สามารถวิเคราะห์ปัญหาโดยปราศจากอารมณ์มาเกี่ยวข้อง และต้องเป็นผู้ประสานงานสิบทิศได้รวมถึงสามารถปรับบทบาทให้เข้ากับสถานการณ์ที่หลากหลาย เนื่องจากงานที่เกี่ยวข้องกับคุณภาพมีหลากหลายรูปแบบ ซึ่งงานในปัจจุบันมีความสลับซับซ้อนมากซึ่งทีมงานคุณภาพเข้าไปเกี่ยวข้องแทบจะทุกเรื่อง เช่น ของเสียจากการผลิตซึ่งเป็นงานสายตรง งานปรับปรุงคุณภาพให้ดีขึ้นจากการใช้เทคนิคไคเซ็น ปัญหาของความปลอดภัย การปรับตั้งเครื่องจักรสะท้อนผ่านชิ้นงานที่มีคุณภาพ ปัญหาคุณภาพที่ส่งผลต่อแผนการผลิตและแผนการส่งมอบ เป็นตัวแทนฝ่ายบริหารในการควบคุมระบบคุณภาพทั้งองค์กรตามมาตรฐาน ISO 9001:2015 เป็นต้น
ดังนั้น จากภาพข้างต้น ขอสรุปคุณลักษณะที่ต้องการในการรับพนักงานระดับวิศวกรคุณภาพ ดังนี้ เข้าใจเนื้องานการบริหารงานคุณภาพ สามารถวิเคราะห์ปัญหาคุณภาพผ่านกระบวนการเก็บข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติ และการตัดสินใจในการจัดการการผลิต รวมถึงบุคลิกลักษณะเฉพาะตำแหน่งที่สามารถประสานงานสิบทิศได้ และสามารถปรับบทบาทได้หลากหลายได้
ดังนั้น เมื่อทราบคุณสมบัติของตำแหน่งดังกล่าวแล้วจึงแจ้งคุณสมบัตินี้ ไปยังฝ่ายบุคคลเพื่อคัดเลือกผู้สมัครที่มีคุณสมบัติข้างต้นเพื่อเข้าสัมภาษณ์ ข้ามมาถึงขั้นตอนการสัมภาษณ์จึงควรสอบถามประวัติการปฏิบัติงานเบื้องต้นก่อน แล้วจึงเจาะลึกลงในลักษณะงานที่ทำ ควรตั้งคำถามที่เป็นแบบสมมุติสถานการณ์คุณภาพในรูปแบบต่างๆ เพื่อสร้างแนวคิดในการวิเคราะห์ปัญหาและการตัดสินใจ
ขอให้ทุกท่าน พิจารณาแนวทางในการสรรหาทีมงาน เพื่อให้ได้ทีมงานที่สามารถปฏิบัติงานได้ตรงตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายของบริษัทต่อไป
EXECUTIVE SUMMARY
Qualification of quality control engineer is included as follows: understand the description of quality work management, be able to analyze quality problem through data collection and statistic information analysis process, and make decision in production execution as well as certain personality for this specific work position that can coordinate in all directions and variously adjust all related roles.
